Grab không giấu tham vọng trở thành “siêu ứng
dụng” thống trị thị trường Đông Nam Á, nhưng đối mặt với sự cạnh tranh
dữ dội từ Go-Jek.
Kể từ khi ra đời tại một nhà kho ở ngoại ô Kuala
Lumpur (Malaysia) hồi năm 2012, Grab đã mở rộng hoạt động tới 8 quốc
gia khu vực Đông Nam Á. Hãng khẳng định có 2,8 triệu tài xế và ứng dụng
đã được tải tới 139 triệu thiết bị di động, xử lý hơn 6 triệu cuộc gọi
xe mỗi ngày.
Tài xế Grab tại Jakarta, Idonesia. Ảnh: Nikkei.
|
Theo Fortune, doanh thu năm 2018 của Grab vượt mức 1 tỷ USD và hãng
kỳ vọng đạt gấp đôi con số này trong năm 2019. Tháng 3/2018, thị trường
dịch vụ gọi xe Đông Nam Á thay đổi lớn khi Uber thông báo bán hoạt động
Đông Nam Á cho Grab để đổi lấy 27,5% cổ phần trong công ty đối thủ.
Hai người sáng lập Grab là Anthony Tan, 37 tuổi, và Hooi Ling Tan,
35 tuổi, không giấu tham vọng biến Grab thành một “siêu ứng dụng” thu
hút khách hàng ở nhiều lĩnh vực, từ giao đồ ăn, thanh toán online, dịch
vụ tài chính, thậm chí cả dịch vụ y tế.
Với dân số 650 triệu người và GDP năm 2017 đạt 2.800 tỷ USD, Đông
Nam Á là nền kinh tế lớn thứ bảy thế giới. Với tốc độ tăng trưởng hiện
nay, khu vực sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ tư thế giới vào năm 2030.
Tận dụng nguồn dữ liệu khách hàng khổng lồ
Nhưng với các nhà đầu tư, quy mô thị trường chỉ là một phần. Các
“siêu ứng dụng” hứa hẹn một mô hình mới để kết nối với khách hàng và cơ
hội để thu thập một lượng dữ liệu khổng lồ về sở thích và thói quen mua
sắm của họ.
“Siêu ứng dụng” là mô hình được Alipay của Alibaba và WeChat của
Tencent tiên phong phát triển. Theo Fortune, rất nhiều nhà đầu tư xác
định dịch vụ “siêu ứng dụng” và kho dữ liệu này sẽ đem lại lợi nhuận lớn
và ổn định hơn nhiều so với dịch vụ gọi xe.
Tại Đông Nam Á, mô hình “siêu ứng dụng” được đánh giá là đang phát
triển nhanh hơn bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. Đó là lý do tại sao
Grab huy động được tới 8,6 tỷ USD từ các đại gia như SoftBank và Toyota
Group (Nhật Bản), Didi Chuxing (Trung Quốc) và Microsoft (Mỹ). Giờ giá
trị thị trường của Grab được ước tính lên đến 14 tỷ USD.
Tuy nhiên Grab đang đối mặt với một đối thủ lớn tại Indonesia, thị
trường lớn nhất Đông Nam Á. Grab đã di chuyển trụ sở đến Singapore,
nhưng Fortune cho biết Anthony Tan dành tới 70% thời gian ở Indonesia.
Các nhà phân tích cho rằng đây là thị trường quyết định thế “bá chủ” của
khu vực.
Indonesia chiếm 40% GDP Đông Nam Á. Đặc biệt, 74% người dân nước
này sử dụng dịch vụ thương mại điện tử, theo khảo sát của nền tảng quản
lý mạng xã hội HootSuite.
Tại đây, Grab phải cạnh tranh với Go-Jek, dịch vụ gọi xe nhận đầu
tư của Google và Tencent. Go-Jek có hơn 1 triệu tài xế và xử lý hơn 100
triệu giao dịch cho 25 triệu người dùng hàng tháng.
Gojek là đối thủ Grab muốn vượt mặt tại Indonesia. Ảnh: Nikkei.
|
Go-Jek cũng được coi là một “siêu ứng dụng” với nhiều dịch vụ như
Go-Mart (mua sắm hàng thực phẩm), Go-Clean (lau dọn nhà cửa), Go-Glam
(làm tóc và trang điểm), Go-Massage (mát-xa). Go-Jek khẳng định ứng dụng
của hãng đã được tải về 108 triệu thiết bị di động và gần 50% người sử
dụng Go-Jek cũng dùng dịch vụ thanh toán Go-Pay.
Đối đầu quyết liệt
Người sáng lập Go-Jek Nadiem Makarim, 34 tuổi, cũng có tham vọng
chinh phục thị trường khu vực và cho rằng Anthony Tan cùng Hooi Ling Tan
đã sao chép mô hình kinh doanh của anh ta.
“Grab có ý đồ cướp cái tên siêu ứng dụng từ chúng tôi. Những năm
đầu tiên họ sao chép mô hình của Uber, 3 năm tiếp theo chạy theo
Go-Jek”, Fortune dẫn lời Makarim bày tỏ sự bức xúc.
Phản ứng lại, bộ đôi Tan của Grab tuyên bố: “Có một ý tưởng hay không đảm bảo thành công”.
Những màn đối đáp qua lại cho thấy cuộc đối đầu của Grab và Go-Jek
không chỉ ở trên thị trường, mà còn là “trận chiến” giữa Makarim và bộ
đôi Tan. Cả ba là bạn học ở Trường Kinh doanh Havard và từng là bạn bè.
Trước đây, Grab và Go-Jek là “nước sông không đụng nước giếng”.
Nhưng hiện tại hai công ty đang đối đầu quyết liệt ở nhiều thành phố
Đông Nam Á, đặc biệt ở dịch vụ gọi xe và giao đồ ăn. Ở Indonesia, cả hai
chọn màu xanh là màu đại diện của công ty.
Hiện tại, Grab có chút lợi thế so với Go-Jek. Hãng này hoạt động ở
nhiều thị trường hơn Go-Jek và có giấy phép thực hiện dịch vụ thanh toán
online ở sáu thị trường. Go-Jek chỉ có dịch vụ này ở Indonesia và
Philippines.
Sau khi mua Uber, Grab sở hữu thị phần gọi xe lớn ở Singapore,
Malaysia, Philippines và Việt Nam dù Go-Jek đều có mặt tại những thị
trường này. Kể cả ở Indonesia, Grab nắm 62% thị phần gọi xe, theo ABI
Research.
Anthony Tan cùng Hooi Ling Tan, hai người sáng lập Grab. Ảnh: Fortune.
|
Dù vậy, Go-Jek vẫn là đối thủ khó nhằn đối với Grab. Theo
Crunchbase, công ty này huy động được 3,1 tỷ USD và đạt giá trị vốn hóa
11 tỷ USD. Người sáng lập Makarim tự tin tuyên bố dịch vụ đa dạng của
Go-Jek sẽ giúp hãng giành chiến thắng.
Trong khi dịch vụ gọi xe của cả hai hãng đều bị coi là lỗ, Makarim
cho rằng Go-Jek đang tiến gần tới việc đạt lợi nhuận nhờ các dịch vụ phi
giao thông khác. Cả hai công ty đều không công bố doanh thu ở từng mảng
kinh doanh.
Các nhà đầu tư quốc tế đang cẩn trọng quan sát cuộc đua này. “Mọi
người nghĩ rằng việc Grab huy động được rất nhiều tiền đầu tư trong thời
gian ngắn cho thấy sức mạnh của hãng này. Nhưng Grab đang mở rộng quá
nhanh, vượt ra khỏi khả năng của hãng”, Fortune dẫn lời giáo sư Jason
Davis thuộc Trường Kinh doanh Insead ở Singapore.
Grab và Go-Jek làm “siêu ứng dụng” như thế nào?
Mô hình “siêu ứng dụng” đầu tiên là Alipay được Alibaba thành lập
năm 2004 với nền tảng thương mại điện tử Taobao. Alipay dần trở thành hệ
thống thanh toán di động hàng đầu tại Trung Quốc, một loại ví điện tử
kết nối với các tài khoản ngân hàng và thẻ tín dụng, được sử dụng để trả
hóa đơn, chuyển tiền cho bạn bè, đặt phòng khách sạn…
Tương tự là WeChat do Tencent tung ra năm 2011. Ban đầu đây chỉ là
một ứng dụng nhắn tin và chia sẻ hình ảnh, nhưng Tencent đã đưa chức
năng ví điện tử vào WeChat, cùng với đó là hàng loạt tính năng xã hội
khác.
Với các hãng công nghệ Trung Quốc, “siêu ứng dụng” chính là mỏ vàng
dữ liệu của hàng trăm triệu người dùng. Nhờ kho ứng dụng này, các công
ty trên kiếm bộn tiền từ mối quan hệ với các doanh nghiệp và hãng quảng
cáo cùng những sản phẩm riêng của chúng.
Sao chép mô hình của Alipay và WeChat nhưng Grab và Go-Jek đối mặt
với một khó khăn riêng. Đó là sự hạn chế của hệ thống ngân hàng Đông Nam
Á. Ở Trung Quốc, hơn 80% người trưởng thành có tài khoản ngân hàng.
Malaysia và Thái Lan có tỷ lệ tương tự.
Nhưng tại Indonesia, tỷ lệ này chỉ là 50%. Ở Philippines và Việt
Nam, con số còn thấp hơn, dưới 35% (theo Fortune). Sự khác biệt đó xuất
phát từ sự phát triển của nền kinh tế và hạ tầng các quốc gia.
Người sáng lập Go-Jek Nadiem Makarim. Ảnh: Nikkei.
|
Làm thế nào để tạo ra một “siêu ứng dụng” cho hàng triệu khách hàng
chưa bao giờ sở hữu thẻ tín dụng? Go-Jek và Grab dùng Internet và điện
thoại thông minh để tạo ra một đội quân thu ngân di động.
Tài xế thu tiền mặt và chuyển thông tin vào ví điện tử của khách
hàng. Hai ứng dụng này còn giúp khách hàng không có tài khoản ngân hàng
mua hàng qua mạng, thanh toán các hóa đơn, mua bảo hiểm hoặc vay vốn.
Grab và Go-Jek cạnh tranh giành khách hàng ở nhiều lĩnh vực, từ
giao đồ ăn cho đến dịch vụ y tế. Tuy nhiên cuộc đua dịch vụ tài chính
mới tạo ra hàng loạt thỏa thuận hợp tác. Go-Jek dùng phương thức sáp
nhập để đảm bảo quyền kiểm soát.
Ví dụ, ở Indonesia hãng tăng cường sức mạnh thanh toán bằng việc
mua ba công ty dịch vụ tài chính vào năm 2018 và đưa chúng vào hệ thống
Go-Pay. Trong khi đó, Grab chọn giải pháp lập đối tác và công ty liên
doanh. Nhờ đó Grab tiếp cận nhiều thị trường nhanh hơn.
Hồi tháng 10/2018, Grab công bố thỏa thuận hợp tác với Mastercard
để cung cấp thẻ trả trước cho khách hàng của hãng. Họ có thể sử dụng thẻ
này để thanh toán với các cửa hàng chấp nhận thẻ Mastercard.
Grab cũng hợp tác với Credit Saison của Nhật để tạo ra Grab
Financial Services, cung cấp vốn vay cho các khách hàng không có tài
khoản ngân hàng. Grab kết hợp dữ liệu về hành vi của khách hàng và kinh
nghiệm của Credit Saison để phân tích khả năng trả nợ của người vay vốn.
Những khó khăn trước mắt
Grab hứng một cú đòn nặng tại Indonesia hồi năm ngoái khi chính
quyền nước này cấm các doanh nghiệp liên doanh có hơn 49% vốn nước ngoài
cung cấp dịch vụ ví điện tử. Grab “đi vòng” qua quy định này bằng việc
mua Kudo, một startup thanh toán Indonesia, và hợp tác với Ovo, hãng
dịch vụ tài chính của Lippo Group, một tập đoàn Indonesia.
Cổ phần của Lippo trong các trung tâm mua sắm giúp hệ thống thanh
toán di động của Ovo có lợi thế tại các nhà hàng và trung tâm thương
mại. Người dùng Ovo cũng được đánh giá là thuộc tầng lớp có tiền, qua đó
giúp Grab chạm tới đối tượng khách hàng cao cấp hơn.
Dù mở rộng ra nhiều lĩnh vực, Grab và Go-Jek vẫn đụng độ dữ dội ở
mảng gọi xe, theo những cách bị giới phân tích cho là ảnh hưởng tiêu cực
đến tăng trưởng của hai hãng. Ở Singapore, việc Grab mua Uber gây làn
sóng phẫn nộ trong cộng đồng tài xế.
Họ cho rằng sự sáp nhập này ảnh hưởng đến đời sống của họ, trong
khi khách hàng phản đối tình trạng giá Grab ngày càng cao trong khi chất
lượng dịch vụ kém. Chính quyền Singapore cũng phạt Grab và Uber 9,5
triệu USD vì cho rằng thỏa thuận giữa đôi bên triệt tiêu cạnh tranh và
đẩy giá dịch vụ lên 15%.
Grab và Go-Jek đều đối mặt với nhiều khó khăn khi mở rộng tại Đông Nam Á. Ảnh: Nikkei.
|
Cơ quan quản lý Singapor yêu cầu Grab phải khôi phục chế độ giá như
trước khi mua lại Uber. Động thái này mở ra cơ hội cho Go-Jek. Hãng này
quyết đầu tư 500 triệu USD để mở rộng hoạt động tại Singapore và các
thị trường khác.
Tuy nhiên, nỗ lực mở rộng và lập công ty con của Go-Jek cũng vấp
phải sự phản đối ở nước ngoài. Tại Philippines, các cơ quan quản lý từ
chối cung cấp giấy phép cho một dịch vụ của Go-Jek vì quy định hạn chế
sở hữu nước ngoài.
Những thay đổi trên thị trường cũng tạo ra nhiều biến động khác.
Hồi tháng 10/2018, hàng trăm tài xế Grab tập trung ở tòa nhà Lippo tại
thủ đô Jakarta. Họ đòi cơ hội gửi đề xuất tăng lương tối thiểu tới ban
lãnh đạo Grab. Trụ sở Indonesia của Grab nằm trong tòa nhà này.
Không được tiếp nhận, các tài xế bức xúc ném đá vào cửa sổ tòa nhà.
Cảnh sát Jakarta phải giải tán đám đông bằng hơi cay. Fortune nhận định
vụ bạo loạn đó cho thấy những biến động lớn của các thị trường mà Grab
và Go-Jek cạnh tranh. Nhiều người dự đoán một trong hai hãng sẽ nuốt
chửng kẻ còn lại thông qua một thỏa thuận.
Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư cho rằng thị trường “siêu ứng dụng” ở
Đông Nam Á sẽ là nơi các công ty có vốn mạnh cạnh tranh lâu dài. “Quan
điểm trước đây là kẻ thắng sẽ ăn tất. Nhưng giờ không ai nghĩ như vậy.
Cuộc đua vẫn còn rất nhiều vòng”, Fortune dẫn lời doanh nhân David Katz
thuộc hãng KKK, một nhà đầu tư của Go-Jek, nhận định.
Theo Zing News
Post A Comment:
0 comments: